لایەنە پەیوەندیدارە سوودمەندەکان لە دامەزراندن و بەڕێوەبردنی پرۆژەکانی پیشەسازی خۆراک و کارگەکان دا …

لایەنە پەیوەندیدارە سوودمەندەکان لە دامەزراندن و بەڕێوەبردنی پرۆژەکانی پیشەسازی خۆراک و کارگەکان دا …

لایەنە پەیوەندیدارە سوودمەندەکان لە دامەزراندن و بەڕێوەبردنی پرۆژەکانی پیشەسازی خۆراک و کارگەکان دا …

گرنگە ئەم بابەتە ئاراستە بکرێت بۆ بەڕێزان وەزیران و بەڕێوبەرانی گشتی لە وەزارەتەکانی (بازرگانی و پیشەسازی، کشتوکاڵ، تەندروستی، دەستەی ژینگە، ….)…

(ئامانجی ئەم بابەتە ئەوەیە کە بیسەلمێنم حکومەت لە پێشخستنی پرۆژەی پیشەسازی خۆراک و کارگەکان دا زیاتر قازانج دەکات لەڕووی داهاتەوە لە ڕێی فەرمانگەکانی خۆیەوە وەک لە گرنگیدانی بە هاوردەکردنی کاڵا و شمەکی دەرەکی)

نووسینی

جەلال سەید کەریم گەڕاوی

لە دامەزراندن و بەڕێوەبردنی پرۆژەیەکی پیشەسازی خۆراک دا (بە نموونە کارگەیەکی خۆراکی)، لایەنە پەیوەندیدارە گشتی و هاوبەشەکان زۆرن، چ حکومی و ناحکومی، کە هەریەکەیان ڕۆڵێکی گرنگ دەگێڕن لە سەرکەوتن و بەردەوامیی ئەم کارگانەدا، زۆربەشیان سوودمەندن لەڕووی داهاتەوە جگە لە دابینکردنی ئاسایشی خۆراک و دەستەبەرکردنی ئاسایشی کۆمەڵایەتی…

یەکەم: لایەنە پەیوەندیدارەکانی حکومەت (فەرمانگەکانی حکومەت)

وەزارەتی پیشەسازی (یان لایەنی هاوبەش کە بەرپرسیارە لە گەشەپێدانی پیشەسازی):

پێدانی مۆڵەتی پیشەسازی سەرەتایی: ئەم دامەزراوەیە بەرپرسیارە لە پەسەندکردنی دامەزراندنی کارگەی پیشەسازی بەگشتی، لەوانەش کارگەی خۆراک، و دانانی مەرجە پێویستەکان.

سەرپەرشتیکردنی لایەنی پیشەسازی: چاودێریکردنی پابەندبوونی کارگەکان بە ستانداردە پیشەسازییەکان و تەکنیکەکانی بەرهەمهێنان.

دەزگای خۆراک و دەرمان (یان دەسەڵاتی هاوشێوە):

مۆڵەتدان بە بازرگانی خۆراک: لایەنی سەرەکی بەرپرسیارە لە پێدانی مۆڵەت بۆ دامەزراوە خۆراکییەکان (کارگە، کۆگا، ناوەندەکانی دابەشکردن) و دڵنیابوون لەوەی کە هەموو پێداویستییە تەندروستی و خۆراکییەکانیان تێدایە.

دانانی ستانداردەکانی سەلامەتی خۆراک: دیاریکردنی تایبەتمەندییە ستانداردەکان بۆ خۆراک و بەرهەمە دروستکراوەکان.

چاودێری و پشکنین: ئەنجامدانی سەردانی پشکنینی وەرزی و لەناکاو بۆ کارگەکان بۆ دڵنیابوون لە پابەندبوونیان بە ستانداردەکانی پاکوخاوێنی، سەلامەتی خۆراک و شێوازە باشەکانی بەرهەمهێنان (GMP)

نمونەگرتن و شیکاری: بۆ دڵنیابوون لەوەی کە بەرهەمەکان لەگەڵ تایبەتمەندییە تەندروستی و کوالیتییەکان دەگونجێن.

وەزارەتی تەندروستی:

مەرجە تەندروستییەکان بۆ کرێکاران و ژینگە: بارودۆخی تەندروست بۆ کرێکاران لە کارگەکانی خۆراک دەڕەخسێنێت و چاودێری دەکات و چاودێری پابەندبوونی کارگەکە دەکات بە مەرجە تەندروستییە گشتییەکان بۆ بیناکان و ژینگەی دەوروبەری.

چاودێری نەخۆشییە گواستراوەکانی خۆراک: بەشدارە لە چاودێریکردن و بەدواداچوونی نەخۆشییەکانی پەیوەست بە بەرهەمە خۆراکییەکان.

وەزارەت یان دەستەی پاراستن و چاککردنی ژینگە:

مۆڵەتی کاریگەری ژینگەیی: دڵنیای دەدات لەوەی کە کارگەکە پابەندە بە ستانداردە ژینگەییەکان، تەکنەلۆژیای ژینگەدۆست لە کارەکانیدا بەکاردەهێنێت و پاشماوەی پیشەسازی چارەسەر دەکات.

وەزارەتی دارایی (یان فەرمانگەی باج):

کۆکردنەوەی باج: کارگەکان پێویستە باج بدەن کە پێویستە لەسەر قازانج و بەرهەمهێنان.

دابینکردنی هاندان و لێخۆشبوون (ئەگەر پێویست بێت): هاندان یان لێخۆشبوونی باج دەتوانرێت بۆ کارگەکانی خۆراک دابین بکرێت بۆ پشتگیریکردنی پیشەسازی نیشتمانی.

وەزارەتەکانی بەرپرس لە ئاو و کارەبا:

پێشکەشکردنی خزمەتگوزارییە سەرەتاییەکان: کارگەکان زۆر پشت بە بەردەستبوونی بەردەوامی ئاوی پاک و کارەبا دەبەستن بۆ پرۆسەکانی بەرهەمهێنان.

وەزارەتی کشتوکاڵ:

چاودێریکردنی کەرەستەی خاوی کشتوکاڵی: ئەگەر کارگەکە کەرەستەی خاوی کشتوکاڵی بەکاربهێنێت، ئەوا وەزارەتی کشتوکاڵ دەتوانێت بەرپرسیار بێت لە چاودێریکردنی کوالیتی و سەلامەتییان.

دەسەڵاتی شارەوانی (شارەوانییەکان):

مۆڵەتی بیناسازی و شوێن: دڵنیابوون لەوەی کە کارگەکە پابەندە بە ڕێساکانی بیناسازی و پلاندانانی شار بۆ ناوچەکە.

دووەم: لایەنە پەیوەندیدارە ناحکومییەکان

دابینکەرانی کەرەستەی خاو:

دڵنیابوون لە کوالیتی و بەردەستبوونی کەرەستە: دابینکەران ڕاستەوخۆ کاریگەرییان لەسەر کوالیتی بەرهەمی کۆتایی و یەکپارچەیی زنجیرەی دابینکردن هەیە. پەیوەندی بەهێز لەگەڵ دابینکەران بەردەوامی بەرهەمهێنان مسۆگەر دەکات و مەترسییەکان کەمدەکاتەوە.

داهێنان: دابینکەران دەتوانن چارەسەری نوێ بۆ کەرەستەی خاو یان تەکنەلۆژیای دابینکردن پێشکەش بکەن.

کۆمپانیاکانی ڕاوێژکاری (ئەندازیاری، بەڕێوەبردن، کوالیتی، ژینگەیی):

دیزاینی کارگە: پێشکەشکردنی ڕاوێژکاری ئەندازیاری بۆ دیزاینی کارگە بە پابەندبوون بە ستانداردە نێودەوڵەتی و ناوخۆییەکان.

پەرەپێدانی سیستەمی کوالیتی: یارمەتیدانی کارگەکان لە جێبەجێکردنی سیستەمی بەڕێوەبردنی کوالیتی و سەلامەتی خۆراک وەک HACCP، ISO 22000، و GMP.

توێژینەوەکانی کەڵکی ئابووری: هەڵسەنگاندنی کەڵکی ئابووری پڕۆژەکە.

پابەندبوون بە ڕێساکان: پێشکەشکردنی ئامۆژگاری سەبارەت بە چۆنیەتی پابەندبوون بە یاسا و ڕێسا ناوخۆیی و نێودەوڵەتییەکان.

دەزگا نێودەوڵەتییەکانی بڕوانامەدانی کوالیتی وەکو ISO، HACCP

بڕوانامەدان و وردبینی: ئەم دەزگایانە وردبینی لە سیستەمەکانی کارگەکە دەکەن و بڕوانامەی کوالیتی ناسراوی نێودەوڵەتی پێدەبەخشن وەکو ISO 22000 بۆ سەلامەتی خۆراک، ISO 9001 بۆ بەڕێوەبردنی کوالیتی، HACCP ، هتد.

بەرزکردنەوەی متمانەپێکردن: بەدەستهێنانی ئەم بڕوانامانە لەلایەن کارگەیەکەوە متمانەی بەکاربەران و هاوبەشە بازرگانییەکان بە بەرهەمەکانی بەرزدەکاتەوە.

ژوورەکانی بازرگانی، یەکێتی و فیدراسیۆنە پیشەسازییەکان، کۆمەڵەی هاوردە و هەناردەکردن، کۆمەڵگە هاوبەشەکان، و ڕێکخراوە مەدەنییە پەیوەندیدارەکان: ئەمانیش لایەنی گرنگی پرۆسەکەن و بەشدارییان بەرز دەنرخێندرێت.

• بەکارهێنەران:

وەرگری کۆتایی بەرهەمەکە: پێداویستییەکان، ئارەزووەکان و چاوەڕوانییەکانیان سەبارەت بە کوالیتی و سەلامەتی خۆراک ، کاریگەرییەکی بەرچاویان لەسەر بەرهەمهێنان و سەرکەوتنی کارگەکە هەیە.

هۆشیاری و پاراستنی بەکاربەر: لەوانەیە ڕێکخراوەکانی کۆمەڵگەی مەدەنی هەبن کە بەشدارن لە پاراستن و هۆشیاری بەکاربەر.

کارمەند و کرێکاران:

هێزی کار: تەندروستی و ڕاهێنان و پابەندبوونیان بە ستانداردەکانی کار و سەلامەتی ڕاستەوخۆ کاریگەری لەسەر کوالیتی بەرهەمهێنان و کارایی کارگەکە هەیە.

سەندیکاکانی کرێکاران (ئەگەر هەبن): نوێنەرایەتی بەرژەوەندییەکانی کرێکاران دەکەن و بەشداری دەکەن لە باشترکردنی بارودۆخی کارکردن.

وەبەرهێنەران و خاوەن پشکەکان:

بەرژەوەندی دارایی: بەدوای وەبەرهێناندا دەگەڕێن و هەڵگری خەمی سەرکەوتن و بەردەوامی کارگەکەن.

دامەزراوە داراییەکان (بانکەکان):

دابینکردنی دارایی: دابینکردنی قەرز و خزمەتگوزارییە داراییەکانی پێویست بۆ دامەزراندنی کارگە و بەڕێوەبردنی کارگەکان.

ڕکابەرەکان:

کاریگەریان هەیە لەسەر سیاسەتەکانی نرخ، کوالیتی بەرهەم، و داهێنان لە بازاڕدا.

ئەم لایەنە پەیوەندیدارانە بە ڕۆڵ و بەرژەوەندییە جۆراوجۆرەکانیانەوە، تۆڕێکی ئاڵۆز پێکدەهێنن کە کاریگەریان لەسەر دامەزراندن و بەڕێوەبردنی کارگەی خۆراک هەیە، ئەمەش پێویستی بە بەڕێوەبردنی کارگەکان هەیە کە تێگەیشتنێکی وردی هەبێت لە بەرژەوەندییەکانی هەر لایەنێک و بە شێوەیەکی کاریگەر پەیوەندییەکانی لەگەڵیان بەڕێوەببات بۆ ئەوەی سەرکەوتن مسۆگەر بکات.

لە کۆتاییدا هیوادارم حکومەتی ھەرێمی کوردستان (لە کابینەی نوێ دا) چاوێک بخشێنێتەوە بە سێکتەری پیشەسازی بە گشتی و پیشەسازی خۆراک و کارگەکان بەتایبەتی لەپێناو بەرەوپێشچوونی ئابووری گشتی و تاکەکەسی و پشت بەستنی زیاتر بە سەرچاوە و تواناکانی خۆمان.

ئەگەر هەموویت خوێندەوە بەسوپاسەوە بینێرە بۆ وەزیرێک ، بەڕێوەبەرێکی گشتی یان هەر ناوەندێکی تری بڕیار.